Door uitgever Jan van Arkel
Zes graden is het belangrijkste boek over de klimaat ooit geschreven. Dat komt doordat de omstandigheden zó verslechterd zijn, dat we nog slechts één kans over hebben om de zaken recht te zetten. Het boek zet de gevolgen van de opwarming per graad op een rij. We zitten al op 1°C, dus hoofdstuk 1 gaat over de wereld nu. Dan komen de gevolgen van een opwarming van 2°C. En zo gaat het door tot en met 6°C.
De auteur Mark Lynas vat de inhoud van vele honderden wetenschappelijke artikelen neutraal voor ons samen. Het boek is compleet, betrouwbaar, onthullend en goed geschreven. Het is niet de mening van de auteur, maar een weergave van de wetenschap.
Mark zegt: ‘U wilt de waarheid over klimaatverandering weten? Hier is ze.’ Hij is bij uitstek geschikt voor deze taak, want de vorige versie van Zes graden, uit 2008, was het beste Engelse wetenschapsboek volgens de Royal Society (de Engelse Academie voor Wetenschappen). Sinds 2008 is alles schrikbarend verergerd.
Niet een natuurlijke schommeling is de oorzaak; het is ons gedrag. Uit alle beschikbare gegevens blijkt de kans dat de opwarming natuurlijk is 1 op 3,5 miljoen. Mark concludeert: ‘Dat vertaalt zich in een kans van ongeveer 0,00003% dat de Republikeinse Partij van de VS gelijk heeft.’
Er gebeurt nu, bij 1°C, al te veel om op te noemen. Groenland smelt 5x zo snel als aan het begin van de eeuw, het noordpoolijs smelt, Antarctica smelt. Orkanen komen boven de hoogste categorie van 5 uit. Een meter regenval is niets bijzonders meer. En dan zijn er ook nog: bosbranden, overstromingen, zeehittegolven en golfstroomgevaar.
In een wereld van 2°C overschrijden we ijs-omslagpunten met een veel snellere zeespiegelstijging als gevolg. 136 megakuststeden lopen dan gevaar om onder te lopen. Daarnaast worden 1,7 miljard mensen blootgesteld aan ernstige hittegolven.
Bij 3°C keert de aarde in feite terug naar de tijd van het Plioceen. Toen was het noordpoolgebied naar schatting 19°C warmer dan nu. Het zeeniveau lag 10 à 20 meter hoger. Zo’n stijging zal vele eeuwen vergen, maar 3°C kan zelfs al in het jaar 2100 de zeespiegel met 1,7 meter doen stijgen. Dodelijke hittegolven treffen bij 3°C de helft van de wereldbevolking. Men lijdt honger. De massa-extinctie is niet meer te stoppen.
Boven 3°C wordt het eigenlijk onvoorstelbaar. 4°C veroorzaakt een volledige maatschappelijke ineenstorting. De mens leeft in kleine toevluchtsoorden.
Bij 5°C komen er enorme positieve terugkoppelingen op gang die zo veel extra opwarming veroorzaken dat de wereld grotendeels biologisch onleefbaar wordt.
6°C opwarming dreigt de biosfeer volledig uit te roeien en het leven finaal te vernietigen.
Terug naar nu. De Keeling-curve meet het CO2-gehalte in de atmosfeer. Het is de enige betrouwbare maatstaf die we hebben. De curve loopt sinds 1958 steeds steiler op, ook nu nog, 5 jaar na het Akkoord van Parijs. We zitten muurvast op een business-as-usual-scenario en op deze weg komen we deze eeuw op 4°C opwarming uit.
Zes graden gaat niet over de oorzaken. Weten wat de gevolgen zijn, is wat we nodig hebben om wakker te worden. En dán moeten we de oorzaken aanpakken. Mark Lynas zegt daar in het slothoofdstuk, Het eindspel, toch iets over, namelijk dat ‘het werk gestaakt moet worden op alle bouwplaatsen van elektriciteitscentrales die kolen, olie of gas gaan stoken – en wel onmiddellijk. Parkeer de graafmachines en loop weg, verscheur dan de plannen voor de centrales die nog niet in aanbouw zijn en trek alle vergunningen in voor de centrales die nog gepland staan.’ En daar blijft het niet bij. (En daarbij moeten arme landen niet de lasten op hun schouders krijgen van door ons veroorzaakte problemen.)
Mark Lynas gebruikt het woord niet, maar dit komt neer op het uitroepen van de noodtoestand. De toestand is immers ‘wanhopig urgent’. We zijn er aan gewend dat de geschiedenis geleidelijk gaat; dat we plannen kunnen maken voor morgen. Maar nu is het anders. We staan voor een scheidslijn, een afgrond. We stappen er bijna in. Nu is onze laatste kans om in te grijpen. We kunnen een stijging van 2°C nog steeds uitstellen tot het einde van de eeuw, maar dan moeten we radicaal breken met business-as-usual. Daarom is dit boek echt een Laatste waarschuwing. Help daarom mee dit boek in uw omgeving te verspreiden.